Wilhelmine Heimburg

Przytulny dom zapewnia szczęście, wyzywający zamek obiecuje bezpieczeństwo, a niemiecki cesarz oznacza stabilność: te troskliwe koncepcje łączą się, tworząc pseudonim "Wilhelmine Heimburg". Za tym pseudonimem kryła się pisarka Bertha Behrens, która stała się jedną z najbardziej poczytnych autorek dzięki swoim pierwszorzędnym lekkim powieściom. Chociaż zmarła 100 lat temu 9 września w Radebeul, jej książki są nadal publikowane. Prawdopodobnie ze względu na jej mieszczańskie pochodzenie, jej dzieła zostały później nazwane literaturą trywialną - niesłusznie, jeśli spojrzeć na wybór tematyki i wyniki sprzedaży. Gdyby była szlachcianką, osąd germanistów z pewnością byłby inny(1).

Elisabeth Margarethe Ruth Bertha Behrens urodziła się 7 września 1848 roku w Thale (Harz). Ponieważ jej ojciec Hugo Behrens musiał stale się przemieszczać jako lekarz wojskowy, rodzina osiedliła się w różnych miejscach w Niemczech. Bertha uczęszczała do szkoły w Quedlinburgu, następnie przeniosła się na przykład do Salzwedel lub Frankfurtu nad Menem, a na koniec do Radebeul. Tak się jednak złożyło, że w Arnstadt rodzina zamieszkała obok Eugenie Marlitt (właściwie Eugenie John). Ta znana pisarka stała się wielkim wzorem do naśladowania dla Berthy, która już wcześniej rozpoczęła karierę pisarską w skromnym wydaniu. Podobnie jak w przypadku Marlitt, teksty Heimburg obnażają panujące w arystokracji podwójne standardy. Z jednej strony arystokraci źle traktują swoich poddanych, z drugiej nawołują do moralnego zachowania.
Pierwsze sukcesy literackie Wilhelmine Heimburg odniosła powieścią "Melanie" (1876). Późniejsza powieść "Aus dem Leben meiner alten Freundin" (1878) została natychmiast opublikowana jako powieść seryjna w "Magdeburger Zeitung" po tym, jak została odrzucona przez najbardziej poczytne czasopismo rozrywkowe tamtych czasów. Jednak redakcja w Lipsku ponownie rozważyła ten wielki sukces i zaprosiła Heimburg do zostania stałą autorką. Aż do śmierci publikowała powieści i całe cykle nowel w "Gartenlaube". Jej artykuły nie były czytane, były pożerane - nawet więcej niż raz i nie tylko przez kobiety, o czym nieco rozgoryczony Theodor Fontane poinformował swoją żonę w liście.

W 1881 r. rodzina Behrens ostatecznie osiedliła się w Kötzschenbroda i zamieszkała w domu przy Gartenstraße 6 (obecnie Hermann-Ilgen-Straße 21); nazwa VILLA HEIMBURG na ścianie domu nadal świadczy o jego dawnych mieszkańcach. To właśnie stąd Bertha rozpoczęła swój literacki triumf, z którego dochód przeznaczyła na wynajem mieszkania w Dreźnie w 1888 roku.

W 1910 roku nabyła nieruchomość przy Borstraße 15, a litery HEIMBURG również świadczą o byłej właścicielce. Mieszkała w bliskim sąsiedztwie innego bestsellerowego autora z Radebeul, Karla Maya, z którym dzieliła umiejętność inspirowania wyobraźni swoich czytelników. Jej największym sukcesem była powieść "Lumpenmüllers Lieschen". Wilhelmine Heimburg nie pisała jednak dzikich powieści przygodowych, lecz skupiała się na troskach i trudach kobiet. Nie popadała przy tym w banalne opisy, ale bardziej interesował ją los jednostki we wszystkich jego aspektach. Jej serce jako pisarki bije dla tych, którzy cierpią niesprawiedliwość, dla zmarginalizowanych i nieuprzywilejowanych. W ten sposób podąża za swoją idolką Eugenie Marlitt, obnaża relacje między zubożałą arystokracją a wschodzącymi rodzinami przemysłowymi i wyraźnie pokazuje, jak zbędne są przestarzałe bariery klasowe. Uderzyła tym samym w tysiące czytelników.
Ponadczasowe tematy tolerancji i postępu, sprawiedliwości i moralności doprowadziły do ciągłej publikacji jej słów, które zostały nawet przetłumaczone na inne języki, dzięki czemu nigdy nie zniknęły - aż do dziś.

Maren Gündel, Archiwum Miejskie

(1) Altner, Manfred: Wilhelmine Heimburg. Z miłością i wdziękiem przeciwko klasowej arogancji, w: Sächsische Lebensbilder. Literarische Streifzüge durch die Lößnitz, die Lausitz, Leipzig und Dresden, Radebeul 2001, s. 26-32.
(2) Archiwum Miejskie Radebeul, Kolekcja S 16-01

Opublikowano w: Dziennik Urzędowy Radebeul we wrześniu 2012 r.